وضعیت فعلی سلف لایگیتینگ از منظر دکتر نایجل هارادین

تغییراتی که در دیدگاه های چهره های علمی مستقل و صاحب نظر در مورد ارتودنسی با براکت های سلف لیگیت ایجاد می شود کاملا متاثر از پیشرفت های علمی و تحقیقاتی است. درواقع این افراد به طور پیوسته در این زمینه نتایج آخرین تحقیقات را مطالعه می کنند و بر اساس یافته های معتبرتر دانسته های خود را به روز و عقاید علمی خود را اصلاح می کنند. یکی از افرادی که شخصیت معتبر و واقع بینی در عرصه ارتودنسی سلف لایگیتینگ می باشد آقای دکتر نایجل هارادین (Nigel Harradine) هستند.

دیوید بیرنی – اولین تدریس حامع سلف لایگیتینگ در ایران

ایشان افتخار تالیف فصل مربوط به براکت های سلف لیگیت را در دونسخه اخیر کتاب گریبر به عهده داشته اند. ایشان در کنار دکتر دیوید بیرنی (David Birnie) -که من افتخار شاگردی ایشان را در کورس آموزش سیستم دیمون داشته ام- سلسه مقالاتی هم در مجموعه Seminars in Orthodontics داشته اند. باید یادآور شوم که این مرجع ها که نام آن ها برده شد اعتبار بالایی در علم ارتودنسی دارند و عموما مرجع طرح سوالات بورد های تخصصی می باشند.
توجه به تغیییراتی که این دو فصل در فاصله زمانی بین دو ویرایش اخیر کتاب گریبر داشته اند می تواند نشان دهنده تغییرات دانسته های علمی در زمینه ارتودنسی سلف لایگیتینگ در همین فاصله زمانی باشد. به این منظور این مقاله را اختصاص داده ام به ارایه بخش “جمع بندی” انتهای فصل ذکر شده در نسخه ماقبل کتاب و بیان تغییراتی که بین دو نسخه متوالی دیده می شود. هرزمانی که تغییری در متن جدیدتر دیده شود به این تغییرات در زیر نویس اشاره خواهم کرد و آنچه به نظر شخصی من می تواند علت این تغییر بوده باشد خدمت خواننده ارایه خواهم کرد:

ترجمه بخش “جمع بندی” فصل براکت های سلف لایگیتینگ کتاب گریبر:

براکت های سلف لایگیتینگ (که برای سهولت در محاوره فارسی گاهی به صورت سلف لیگیت استفاده میشود) زمینه بسیار فعالی از تکامل تکنیکی می باشند و بنابراین تهییج زیادی در کار کلینیکی و تحقیقات را سبب شده اند. سلف لایگیتینگ ها ها از نظر تجاری برای بالغ بر 30 سال در دسترس بوده اند ولی فقط در دهه اخیر استفاده از آن ها از اقلیتی مشتاق فراتر رفته است.افزایش سریع انواع براکت های سلف لیگیت و رشد زیاد استفاده بالینی آن هاتا حدودی به علت پیشرفت های خیره کننده در طراحی و ساخت براکت ها بوده است. براکت هایی در حال حاضر در اختیار ما هستند که بسیار قابل اعتماد هستند و استفاده از آن ها بسیار راحت است. ترکیب رشد سریع شواهد علمی در تایید اعتبار سه موضوع به همان میزان در گسترش استفاده سلف لیگیت ها اهمیت داشته است: جاگرفتن محکم و قابل اعتماد سیم داخل شیار براکت، اصطکاک کم {1}، و سرعت جا انداختن و تعویض سیم ارتودنسی. نقایص روش های قدیمی درگیر نگه داشتن سیم (با اورینگ های الاستومریک) عموما پذیرفته شده است و ارتودنتیست هایی که در گذشته-به شکل قابل فهم-با دید منفی و منتقدانه به برخی از ادعاهای سلف لیگیت ها نگاه می کردند امروزه کما بیش از این براکت های استفاده می کنند و از مزایای آن ها لذت می برند: سرعت تعویض سیم ها ، پاکیزگی اپلاینس در غیاب اورینگ ها،کفایت وایر های سبک در اصطکاک کم و اطمینان از درگیری سیم ها و کنترل خوب روی دندان ها! اما ورای این مزایای بنیادی ادعا های زیادی در انتظار اثبات محکم توسط تحقیقات باقی مانده اند.این طرز فکر که سلف لیگیت ها درمانی بهتر و سریعتر را ممکن می سازند هنوز نیازمند اثبات محکم تر است.{2} به همان میزان این فرضیه که تورک دادن دندان ها یا توان دیکته کردن جزییات(فینیشینگ) به دندان ها در سلف لیگیت ها ضعیف است هم شواهد قوی ندارد و این ادعا اثبات نشده است.
اینکه با سلف لیگیت ها نیاز به کشیدن دندان کاهش می یابد هنوز قابل توجه است و ارایه نمونه بیماران جالب توجه این دیدگاه را تقویت می کند ولی در این زمینه هنوز داده های محکم و قوی نداریم. اگرچه مرتب شدن سریعتر و راحت تر دندان ها هنوز به صورت آماری در کار آزمایی های بالینی تصادفی ثابت نشده ولی چند مطالعه گذشته نگر در کنار چند اصول پایه ای (اینکه اصطکاک کم و کنترل خوب سیم روی دندان ها اثر مثبت بر مرتب شدن دارد) ، این تصور کلینیکی را تقویت می کنند و به این ترتیب می توان گفت که: نیاز به کشیدن صرفا برای ایجاد فضا برای صاف کردن دندان ها ممکن است کاهش یابد. {3} دلایل دیگر برای کشیدن دندان ها هم ممکن است ضعیف تر شده باشند ولی این نظریه به همان میزان باید در انتظار نتایج بیشتر باقی بماند، به خصوص منتظر نتایج مطالعه در مورد ارتباط نیروهای ایجاد شده در سلف لیگیت ها در تقابل با نیرو های بافت نرم. {4} اخیرا اتفاق جالبی رخ داده است و آن ابداع و استفاده از دستگاه هایی است که با دقت و تبحر بیشتری نظام نیروها را اندازه می زنند و بازسازی واقع بینانه تری از محیط زنده داخل دهان را ممکن می سازند. نتیجه گیری جدید و مهمی که از این تحقیقات نوین استخراج شده است این است که سلف لیگیت کردن به طور خودکار نیرو های وارد شده به دندان را کاهش نمی دهد ولی امکان اعمال نیرو های بسیار ملایم تر را در زمان حرکت دندان ها می دهد: با تغییر بنیادی موازنه قوا بین نیروهای ملایم مطلوب برای حرکت دربرابر نیرو های ناخواسته ای که عکس العمل نیرو های حرکتی هستند. درمورد این ادعا که سلف لیگیت ها در زمان صاف شدن دندان ها باعث تغییر نرخ شبیدار شدن ثنایا نسبت به عریض تر شدن سگمان باکال میشوند، تحقیقاتی در زمینه پریودنتال و زیبایی قوس های عریضتر حاصل از سلف لیگیت ها در حال انجام است که باید از این تحقیقات استقبال کرد. {5} تردید در مورد ثبات سگمان باکال عریض شده نیز به سختی قابل باور است زیرا در امتداد تحقیقات قبلی در مورد ثبات بلند مدت نظم ثنایا بعد از ارتودنسی، این نتیجه حاصل شده که در همه دستگاه ها به ریتینشن نامحدود توصیه شده است. {6} لااقل می توان گفت که سلف لیگیت کار کردن نوع سریع و موثر درگیر نگه داشتن سیم داخل براکت است.{7} سلف لایگیتینگ الزاما اهداف درمانی کلینیسین ها را یا مکانیک های مورد استفاده را عوض نمی کند ولی انصافا می توان گفت که امکان حق انتخاب های گسترده تری را در اختیار آن ها گذاشته است. در چند سال آینده بسیاری از بحث ها و سوالات این فصل پاسخ داده خواهند شد و روشن خواهند شد ولی بدون تردید سوال های بیشتری در حال طرح شدن هستند و این اتفاقات نتایج قابل توجهی در نحوه درمان بیماران ما خواهد داشت.{8}

نتیجه گیری در مورد تغییرات ایجاد شده در منظر مولف فصل مربوط به سلف لایگیتینگ ها:

مطالعه این چند سطر که در واقع نظرات نهایی این مولف معتبر در مورد وضعیت موجود دنیای سلف لیگیت ها است به ما نشان می دهد که بسیاری از ادعا ها نه رد شده اند و نه قبول شده اند! مثلا دکتر هاراداین درمورد افزایش سرعت درمان توسط سلف لیگیت ها به وضوح در ویرایش ماقبل گریبر تردید را مطرح کرده بود ولی این جمله در ویرایش نهایی (تا روز نگارش این مقاله) حذف شده است بدون اینکه توضیحی داده شود.. مشخصا علت این است که این تردید دیگر قابل توجه نیست و کفه ترازو به سمت قبول این واقعیت سنگین تر شده که سلف لیگیت هایی هستند که سرعت درمان را افزایش می دهند! که اگر اینگونه نبود مولف یا جمله را به سمت تایید این تردید تغییر می داد و یا به قطعیت کاهش سرعت درمان را رد می کرد!
در نهایت علاقه دارم دلیل دیگری بیان کنم بر اینکه چرا بر ارایه کلمه به کلمه این جمع بندی و مقایسه آن با ویرایش جدید تر اصرار داشتم: علت توجه من به ادبیات و دستور زبان علمی کتب مرجع و مولفین این چنین است. “بیان علمی” یا همان scientific statement ظرایفی بسیار دارد که متاسفانه بی توجهی به آن در جامعه علمی ما بسیار رایج شده است و این بی توجهی زمینه ساز بسیاری از کج فهمی ها در مسیر تشخیص، طراحی ،و اجرای درمان شده و می شود. خلاصه کردن ها و ترجمه های عجولانه و بدتر از آن اصرار بی معنی به تالیف کتب غیر ضرور باعث شده فرم مثله شده ای از اطلاعات علمی در جامعه علمی ما رایج شود. آثار این نوع سطحی نگری را می توان در جای جای جامعه صنفی دید. مثلا در مورد همین سیستم های سلف لیگیت (به خصوص سیستم دیمون که … {9}) به کرات جملاتی غیر علمی به صورت اظهار نظر های صریح را می شنویم که هرگز هیچ مولف علمی ای جرات بیان آن ها رابه این شکل ندارد و این جمله ها را گاه از اساتید حتی بنام دانشگاه های مادرکشور می توان شنید. به عنوان مثال این جمله: “سیستم دیمون به گواه مطالب آخرین ویرایش گریبر و شواهد موجود تحفه ای نیست و مزیت قابل توجهی به سیستم رایج نداره” ! یکی از مهمترین خصوصیات بیان علمی، احتیاط در استفاده از قید ها است درحالیکه در جمله قبل می توانید یک اظهار نظر سریع و بی محابا را ببینید که مشخصه بیان “شبه_علمی”  pseudo-science است.

امید است زین پس همگی توجه بیشتری در مطالعه و نقل قول های علمی و صنفی داشته باشیم و امیدوارم مطالعه و مقایسه انجام شده در این نوشته گامی هرچند کوچک در این راستا بوده باشد.

با تشکر
دکتر صابرسیدگوگانی
دندانپزشک – متخصص ارتودنسی

پاورقی:

{1} این عبارت به “مقاومت کمتر به سرخورن سیم” تغییر یافته است، احتمالا به این دلیل که اصطکاک کم زمانی با ارزش است که سرخوردن سیم داخل شیار براکت ها هدف مطلوب باشد و نه گیر کردن کامل سیم داخل براکت!

{2} این جمله به این شکل تغییر یافته است: ” به ویژه شواهد تا امروز نتوانسته اند این فرضیه را ثابت کنند که درمان سریعتر می شود،  کاهش زمانی که درکنار بالین بیمار صرف می شود یک مزیت قابل قبول و تنها دلیل مقبول برای کفایت و توانایی سلف لایگیتینگ ها می باشد”. در واقع این جمله نشان می دهد که کاهش زمان درمان اگر اثبات نشده؛ رد هم نشده است!

{3} این جملات به این صورت تغییر کرده اند:”چند اصل پایه ای مرتبط با اصطکاک کم و کنترل خوب سیم، حامی این عقیده هستند که نیاز به کشیدن صرفا به هدف ایجاد فضا برای صاف شدن دندان ها ممکن است کاهش یابد”. به این ترتیب مولف جمله ای را که بیان می کرد صاف شدن سریعتر و بهتر توسط کارآزمایی ها ثابت نشده است را حذف کرده است. علت ممکن است زیر سوال رفتن تحقیقات قبلی که برعلیه این ادعا بوده اند بوده باشد و یا دیده شدن شواهدی در جهت تایید این نظر که واقعا صاف شدن کوتاهتر و راحت تر می شود! 

{4} این جمله کاملا حذف شده است. شاید دیگر مولف قبول ندارد که دلیل دیگری هم برای نکشیدن دندان در سلف لایگیتینگ ها وجود دارد. شاید هم برعکس؛ یعنی مولف قبول کرده است که دلایل دیگری هم برای نکشیدن در سلف لیگیت ها می توان در نظر گرفت.

{5} این جمله کاملا حذف شده است؛ علت می تواند رد یا قبول معنی دار این ادعا بوده باشد.

{6} این جمله هم کاملا حذف شده است؛ علت می تواند رد نظریه نیاز به ریتنشن نامحدود بوده باشد ویا تغییر در یافته های مرتبط با بقیه اجزای جمله.

{7} این جمله به این شکل عوض شده که: ” لااقل می توان گفت که سلف لیگیت کردن امروزه نوع شسته رفته و سریع و بسیار قابل اعتمادی از درگیر نگه داشتن سیم را ارایه کرده است.

{8} کتاب گریبر – ویرایش پنجم (2011) – صفحه های 612و 613 در قیاس با همان مرجع – ویرایش ششم (2017) – صفحه 757

{9} تجربه ای نزدیک به یک دهه را در مورد این سیستم دارم و می توانم به اعتبار نمونه درمان هایی که ارایه کرده ام به جرات ادعا کنم که تجربه ای موفق هم بوده است.