چه زمانی برای ارتودنسی مراجعه کنیم؟

سن شروع ارتودنسی چند سالگی باید باشد؟ چه زمانی برای ویزیت یا اقدام به ارتودنسی مناسب است؟

سوالات فوق ذهن بسیاری از افراد راممکن است درگیر کند !

 برای گرفتن پاسخ صحیح نیاز است که سوال با دقت بیشتری مطرح شود  و به این شکل عوض شود که: درهر سنی چه نوع خدمت ارتودنسی ای برای بیمار مناسب است یا می توان به وی ارایه کرد؟

طی این مقاله امیدوارم پاسخ کاملی به سوالات پیرامون “زمان مناسب ارتودنسی یا سن شروع ارتودنسی”  داده باشیم.

 ابتدا توجهتان را به این فیلم در یوتیوب جلب می کنم که خلاصه ای از همین نوشته است و البته بهتر است نوشته را هم بعد از تماشای فیلم مطالعه نمایید:

قبل از هر سخنی:

همه می دانیم که “پیشگیری بهتر از درمان است“. بنابراین بهتر است طوری برنامه ریزی کنیم که نیاز به درمان خاصی نباشد یعنی در هر مرحله ای باید تلاش کرد جلوی ایجاد مشکلات را گرفت یا حل کردن آن ها را د رآینده راحت تر کرد!

پس برای اولین قدم ابتدا ملاحظات لازم در دوران جنین و حتی قبل از آن را مرور می کنیم: در درجه اول لازم است والدین اطلاعات اولیه در مورد مکانیزم تکامل جنین داشته باشند تا با تغذیه درست، مواد مورد نیاز برای رشد و تکامل صحیح در اختیار جنین قرار گیرد. در مورد مسایل مرتبط به ارتودنسی مشکلات اندکی هستند که به صورت صرفا ژنتیکی (یا کاملا ژنتیکی) منتقل می شوند. برخی بیماری ها به قدری آزار دهنده هستند که حتی ممکن است برای پیشگیری از آن پزشکان بچه دارنشدن را به زوجین پیشنهاد کنند! در مورد مسایل مرتبط با ارتودنسی و ارتوپدی فک و صورت این نوع ممانعت ها بسیار نادر هستند. بنابراین اغلب پیشگیری خاصی از دید ژنتیک در این مرحله معنی ندارد!

در دوران جنینی برخی مراقبت ها به شکل روتین انجام می شود تا ریسک مشکلات کم باشد: مثلا با نکشیدن سیگار ریسک ایجاد شکاف لب و کام کم شود. ولی اگر با وجود این  مراقبت ها در بررسی های سونو گرافی مشکلی دیده شد، بهترین کار آماده کردن والدین از نظر آگاهی و روحی برای تدابیر لازم در زمان های مورد نظر است. پس اغلب موارد در دوران جنینی کافی است تغذیه و مراقبت های بارداری روتین انجام شود و نیاز به تدبیر خاصی از سوی ارتودنتیست نخواهد بود.

بعد از تولد موارد معدودی هستند که نیاز به مداخله ارتودنتیست خواهد بود. به عنوان مثال تدابیر خاص برای نوزادان دچار شکاف لب/کام یا نوزادانی که فک پایین بیش از حد کوچکی دارند.

به تصاویر زیر توجه کنید، این تصاویر وضعیت احتمالی دندان های شما یا فرزندان شما را در مراحل مختلف و مورد بحث نشان می دهند!

دندان های شیری به رنگ آبی و دایمی به رنگ سفید نمایش داده شده اند.

هردندانی که بیرون از استخوان دیده می شود یعنی روییده یا در حال روییدن است.

در دوران کودکی و زمانیکه درآمدن دندان های دندان های شیری روبه کامل شدن هست،
هیچ ضرری ندارد اگر یک ارتودنتیست آگاه و یا یک متخصص اطفال آشنا با مباحث ارتودنسی کودک را معاینه کند!

گاه با یک نگاه به دندان های شیری اطفال و در سنین بالاتر(حول و حوش ۶ سالگی)  با بررسی رادیوگرافی دندان ها، می توان پیش بینی هایی را انجام داد و رویش دندان ها و رشد فکین را با راهنمایی هایی یا با ارایه دستگاه هایی هدایت کرد تا کودک در آینده از نیاز به ارتودنسی های پیچیده نجات پیدا کند. یا مشکلات کوچک را با دستگاه های متحرک یا ثابت کوتاه مدت حل کرد.

اگر در مراحل قبلی هیچ معاینه حرفه ای روی کودک انجام نشده، هنوز برای پیشگیری دیر نیست.

در اغلب کودکان بهترین سن اولین معاینه تخصصی ارتودنسی حدود ۷-۸ سالگی است. 

جمله بالا به این معنی نیست که الزاما 7-8 سالگی باید سن شروع ارتودنسی باشد! ممکن است حتی هیچ دستگاهی به کودک ارایه نشود ولی با دستوراتی خاص یا با کشیدن برنامه ریزی شده دندان ها می توان به کودک کمک کرد که از مشکلات پیچیده تری مانند نهفتگی دندان ها و … نجات یابد و یا مشکلات کوچک وی با دستگاه های متحرک و کوتاه مدت حل شود.

گاه کودک نیاز به هدایت رشد فکین (ارتوپدی فک وصورت یا ارتودنسی فانکشنال) دارد. در این صورت بهترین زمان حول و حوش بلوغ فرد است: یعنی اوایل نوجوانی. این سن برای دختر خانم ها کمتر است و آقا پسر ها وقت بیشتری از این نظر دارند. این کار اغلب با دستگاه های متحرک یا ثابت کوتاه مدت انجام می شود.

اما گاه برخی مشکلات فک وجود دارد که درمان را بایست به تاخیر انداخت تا بتوان دقیق تر تصمیم گرفت! به عبارتی برای برخی بهتر است تا حدود ۱۸ سالگی و حتی بیشتر صبر کرد! در مواردی که نیاز به جراحی فک وجود دارد، معمولا درمان ارتودنسی ثابت به این سنین موکول می شود.

جمع بندی در مورد بهترین سن شروع ارتودنسی:

اگر هدف پیشگیری است زودتر باید اقدام کرد تا جلوی ایجاد یا پیچیده تر شدن مشکلات گرفته شود. ارتودنسی های متحرک بهتر است در سنین پایین تر انجام شود. در سنین بالاتر بهتر است ارتودنسی ثابت انجام شود تا کنترل بهتری روی دندان های ممکن باشد و نتایج زیبا تر و مطمن تری به دست آیند. با این حال هرگز برای ارتودنسی دیر نیست. حتی بعد از ۵۰ سالگی هم می تواند سن شروع ارتودنسی به حساب آید ولی با افزایش سن محدودیت های درمان بیشتر می شود و عوارض احتمالی افزایش می یابد.

همه اینها بهتر است زیر نظر یک ارتودنتیست آگاه و خبره انجام شود تا حداکثر مصالح و منافع فرد مدنظر قرار گیرد! گاه عجله برای درمان به ضرر بیمار است ولی در بیشتر مواقع تاخیر در مراجعه به ارتودنتیست باعث می شود ارتودنتیست امکانات کمتری برای ارایه درمان داشته باشد و کیفیت درمان های ارایه شده کمتر شود: مثلا بیماری که با مراجعه قبل از ۱۱ سالگی می شد برای وی درمان ارتوپدی فک و صورت انجام داد، اگر در ۱۶-۱۷ سالگی مراجعه کند ممکن است حتی ارتودنسی به تنهایی برای وی کافی نبوده نیاز به جراحی فک برای رسیدن به صورت متناسب داشته باشد!

جدول زیر به طور خلاصه نشان می دهد که چه نوع خدمت ارتودنسی در چه زمانی نتیجه بهتری دارد!

بهترین زمان درمان های ارتودنسی