شخصیت شناسی افراد از روی زبان بدن روشی است که می تواند بسیار در روابط اجتماعی مفید باشد. فرض کنید شما با مسلح شدن به توانایی شخصیت شناسی افراد از روی زبان بدن بتوانید مچ دروغگو ها را از روی حرکت چشم بگیرید! یا با یک نگاه به نحوه ایستادن یا شکل دست دادن افراد بتوانید مثلا سلطه جو بودن یا راحت و صمیمی بودن فرد مقابل را تشخیص دهید! این توانایی می تواند بسیار به شما در روابط اجتماعی یا اقتصادی کمک کند. بسیاری از دکتر ها امیدوارند با این روش سریعتر بیمار خود را بشناسند و نیاز های روحی بیمار را تشخیص دهند. بسیاری از بیماران هم امیدوراند به این تکنیک ها بتوانند تاثیر مناسبی بر پزشک خود بگذارند و مثلا نظر مساعد وی را برای تخفیف در هزینه ارتودنسی یا نحوه قسط بندی جذب کنند.
تاریخچه شخصیت شناسی افراد از روی زبان بدن :
انسان ها همواره از زمانی که توانسته اند با هم ارتباط برقرار کنند تلاش کرده اند روی هم تاثیر بگذارند. این تاثیر گذاشتن ها و تلاش برای درک راه های ارتباطی فرد مقابل باعث شده کم کم زبان و گویش تکامل یابد. اما زبان فقط زبان گفتاری نیست! و ارتباط هم فقط با گفتار و نوشتار صورت نمی گیرد! انسان ها در طول تکامل با ابزار های دیگری هم با هم ارتباط برقرار می کرده اند: مثلا بیان خشم با حالت چهره یا تلاش به اثبات برتری با شکل ایستادن در برابر فرد مقابل. بسیاری معتقدند که این عادت ها به طریقی وارد ژنوم انسانی شده و انسان ها کمابیش این عادت ها را به صورت آگاه یا ناخودآگاه تکرار می کنند. در واقع یعنی در کنار زبان دهان، زبان بدن هم داریم!
زبان بدن
آیا شخصیت شناسی افراد از روی زبان بدن قابل یادگیری است؟
موسسات بسیاری تکنیک هایی را برای این توانایی به افراد آموزش می دهند. سطح بالای این باور را در پیروان مکتب آموزش NLP (Neuro-linguistic programming) می توان دید. در واقع هدف بنیادی تکنیک “برنامه‌ریزی عصبی زبانی” تلاش برای برنامه ریزی مجدد ذهن برای اصلاح رفتار های ذهنی نامناسب و ایجاد رفتار های مناسب تر و منجر به موفقیت است. اما در برابر اعتقاد به این تکنیک باعث شد تعدادی از پیروان این مکتب به این نتیجه برسیند که ” می توان دروغگویی را از روی حرکات چشم تشخیص داد و دروغگو را رسوا کرد”!
این امکان بسیار دورنمای جذابی دارد و کم کم “شخصیت شناسی افراد از روی زبان بدن” تبدیل شد به دوره های آموزشی مکتب های مختلف و در دوره هایی مانند بازاریابی و مدیریت بازرگانی و MBA هم گنجانده شد.
اما سوال اصلی این است:
شخصیت شناسی افراد از روی زبان بدن تا چه حد ممکن است ؟ دقت این تکنیک چقدر است؟
این تصور با انتشار کتاب هایی توسط مولفین مختلف مانند گرگوری هارتلی و ماریان کارینچ و بسیاری دیگر گسترش بسیاری یافته است. واضح است که وقتی صحبت از ارتش آمریکا و FBI و … به میان آید بسیاری از افراد به این می اندیشند که حتما این تکنیک ها ثابت شده و قابل اعتماد هستند. ولی واقعیت این است که: نه چندان!
مولفین کتاب زبان بدن
اگر کتاب های این دو مولف را مطالعه کنید خواهید دید که نه تنها این کار برخلاف ادعای نویسندگان -ادعایی برای بازارگرمی و فروش بیشتر کتاب- راحت نیست، بلکه عملا در زندگی عادی کاربردی ندارد و بسیاری از این تکنیک ها برای اینکه قابلیت اعتماد بالاتر از 50% داشته باشند باید با صرف زمان زیاد و در محیط های کنترل شده مورد استفاده قرارگیرند. اگر در اینترنت اندکی در مورد کتاب های دیگر این دو نویسنده جستجو کنید خواهدی دید که خوانندگان نظر داده اند که این کتاب بیشتر به درد “بازجو” ها می خورد و نه افراد عادی! یا حتی عنوان های جذاب تری هم از ایشان خواهید یافت: چگونه در 2 ساعت در هر زمینه ای متخصص شویم!
کتاب در مورد مچ گیری دروغگو و …
اعتبار و دقت “شخصیت شناسی افراد از روی زبان بدن” در مقالات علمی:
یکی از معتبرترین تحقیقات که نشان داده است این ادعا درست نیست توسط پروفسور «ریچارد وایزمن» (به انگلیسی: Richard Wiseman) در سال ۲۰۱۲ از دانشگاه «هرتفوردشایر انگلیس» و دکتر «کارولین وات»Caroline Watt از دانشگاه «ادینبرگ» منتشر شده است. در این مقاله معتبر با انجام سه نوع آزمایش نشان داده شده است که رابطه‌ای بین دروغگویی و حرکات چشم وجود ندارد. به خصوص که ثابت شده حتی ژست و عملکرد شما می تواند بر دقت بیانات مصاحبه شونده در حدی موثر باشد که فرد مقابل اطلاعات اشتباه منتقل کند! درواقع طبق این مقاله مصاحبه کننده ممکن است باعث دروغگویی مصاحبه شونده شود! یعنی برعکس شد: بازپرسان سابق ارتش و … تلاش داشته اند به ما بگویند توان کشف حقیقت را از روی زبان بدن بازجویی شوندگان داشته اند در حالیکه ممکن است اصلا خودشان طرف مقابل را به دروغگویی وادار کرده باشند! جالبتر اینکه در تحقیق هایی ثابت که توانایی تشخیص دروغ توسط پلیس ها خیلی ها بالاتر از دانش آموزان نیست و تفاوت معنی دار ندارند! حالا اجازه دهید ببینیم آیا واقعا دروغگویی در بدن علایم قابل کشف ایجاد می کند؟
اعتبار دروغ سنجی و دقت دستگاه دروغ سنج :
دستگاه های دروغ سنج (lie detector) قدمت زیادی دارند. واقعیت این است که افراد عادی وقتی دروغ می گویند اجزای مختلف بدن نسبت به آن واکنش متفاوت نشان می دهند. در واقع این دستگاه ها که پلی گراف نام دارند با بررسی همزمان چندین فاکتور (تنفس، ضربان، فشار خون، … )تغییرات آن ها را در زمان بیان اطلاعات مختلف توسط فرد ارزیابی می کنند و با مقایسه این تغییرات اعلام می کنند که کدام گزارش ممکن است دروغ بوده باشد. نهاد های مختلفی برای تکامل این تکنیک ها در حال فعالیت هستند و همیشه تلاش برای رسیدن به نقطه ای که این دستگاه ها کاملا قابل اعتماد باشند ادامه دارد. در این مقاله یکی از این تکنیک ها قابل مطالعه است. به قدری این روش هنوز غیر قابل اعتماد است که امروزه حتی تلاش می کنند از functional MRI برای کشف حقیقت و اثبات دروغگویی در نهاد های قضایی و پلیسی استفاده کنند.(تصور کنید یک دکتر برای اینکه تشخیص دهد بیمار در مورد رعایت دستورات راست می گوید یا نه لازم باشد او در درحال پاسخ دادن تحت MRI قرار دهد!!!)
در یک مقاله که این روش را مورد بررسی قرار داده به نکات جالبی اشاره شده است: حداکثر دقت تکنیک های دروغ سنجی در مقالات مختلف ازاز ۵۵ تا ۹۹٪ متفاوت است. ولی حتی محققی که دقت حدود ۹۰٪ را در لابراتوار نشان داد،اعلام کرده این روش مناسب کاربرد میدانی نیست! بی جهت نیست که هنوز دادگاه های آمریکا آن را به عنوان یک روش کشف حقیقت قبول ندارند! بد نیست بدانید که حتی پروژه های ۵ و ۱۰ میلیون دلاری وزارت دفاع و … هم در تکامل این تکنیک به نتیجه قابل اعتمادی نرسیده اند!
حال شما باور می کنید که یک نفر ادعا کند “من فقط با نگاه به حرکت چشم می توان با دقت تشخصی دهم طرف مقابل دروغ می گوید یا نه؟”! فکر کنم شما هم با من در مورد پاسخ به سوال زیر هم عقیده شده باشید:
تشخیص دروغ از روی حرکت چشم
آیا با بررسی حرکات چشم فرد مقابل می توان فهمید دروغ می گوید یا نه؟
خیر! آنقدر دقت این روش تشخیص کم است که می توان گفت در حد سکه انداختن است! اگر هنوز تردید دارید به این نکته هم توجه کنید که خود افرادی که این تکنیک ها را آموزش می دهند، مجبورند اعتراف کنند که جنسیت بر این واکنش تاثیر دارد، این که فرد نیمکره فعال اش راست است یا چپ ممکن است جهت حرکت چشم فرق کند، این که فرد چپ دست است یا راست دست بر حرکت ممکن است اثر بگذارد …!
تصور کنید برای اینکه شما از روی حرکت چشم تشخیص دهید که طرف راست می گوید یا نه باید اول نیکره فعال مغز فرد را تشخیص دهید!
دقت شخصیت شناسی افراد از روی زبان بدن از نظر وب سایت های جهان:
هیاهو هایی که در این مورد وجود دارد باعث شده که حتی وب سایت های معتبر اقتصادی و تجاری هم در این مورد مقالاتی چاپ کنند. البته در اینجا فقط مقالاتی که این تکنیک ها را زیر سوال برده اند ارایه می شوند چون گروه مقابل به اندازه کافی مشغول تبلیغات هستند!
کمتر کسی است که نام “فوربس” را در اقتصاد و تجارت جهانی نشنیده باشد! در مقاله از وب سایت فوربس اشاره شده که: تشخیص دروغ از روی حرکات چشم قابل اعتماد نیست . نیز این ادعا که “بازو های گره خورده علامت مقاومت است” الزاما درست نیست و ممکن است این حالت علامت این باشد که مثلا هوای اتاق برای فرد مصاحبه شونده سرد است و یا صندلی او بازو ندارد!
حتی یکی از وب سایت های مرتبط با آموزش NLP به طرز جالبی این ادعا ها را زیر سوال برده است و بسیاری از هیاهوهای تبلیغاتب رسانه ای در این مورد را گمراه کننده دانسته است. در نهایت توصیه کرده که مثلا اگر شما برای مصاحبه شغلی مراجعه کرده اید، به جای اینکه وقت را برای شناخت زبان بدن مصاحبه کننده برای تاثیر گذاشتن بر او تلف کنید، بهتر است به فکر تکنیک دیگری باشید!
نتیجه گیری :
صحبت کردن دراین مورد را ی می توان به زمینه های مختلف گسترش داد و ساعت ها مطالعه کرد. شکی نیست که در ارتباط با افراد می توان با روش های مختلف شناخت پیدا کرد و گاه بعضی روش های باعث رسیدن سریعتر به شناخت می شود. ولی درواقع اما و اگر ها به قدر ی زیاد هستند که عملا نمی شود فرمولی برای شناخت سریع تعریف کرد و تنها وسیله شناخت قابل اعتماد وقت گذاشتن است! اما اگر تمایل دارید خلاصه ای در مورد این روش ها و اما و اگر های مرتبط با آنها مطالعه کنید، این مقاله می تواند مفید باشد:
http://www.newtonhypnosis.com/can-we-really-read-body-language-accurately/
